tel. 753 753 300

Skąd się wzięła i co zmieniła zmiana czasu

24-10-2014

Pierwszą osobą, która poruszyła kwestię zmiany czasu był Benjamin Franklin. Polityk zaliczany do grona Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych w jednym z artykułów humorystycznie sugerował, że ludzie powinni kłaść się spać i wstawać wcześniej. Pomysł ze względu na charakter wymowy nigdy nie stał się przedmiotem poważnych rozważań.

Około 100 lat później temat zmiany czasu powrócił za sprawą Williama Willetta. Anglik urodzony 10 września 1856 w Farnham położonym w hrabstwie Surrey bardzo poważnie potraktował kwestię zmian czasu. W 1907 roku wydał broszurkę „The Waste of Daylight”, w której oznajmił, że przestawienie czasomierzy o 80 minut w okresie letnim pozwalałoby zaoszczędzić na oświetleniu 2,5 miliona funtów rocznie. Brytyjczyk należał do osób cieszących się poważaniem i szacunkiem. Jednak nie udało mu się zdobyć przychylności parlamentarzystów. Decyzja rządu wprawiła go w zdziwienie, ponieważ w tamtym okresie wszelkie aspekty ekonomiczne były niezwykle istotne. Twórca koncepcji czasu letniego zmarł 4 marca 1915 roku. Jako ciekawostkę można przytoczyć, że William Willett był prapradziadkiem Chrisa Martina, wokalisty popularnego zespołu Coldplay.

Niektóre źródła błędnie przypisują pomysł Williama Willetta pochodzącemu z Nowej Zelandii etnologowi i astronomowi Georgowi Vernonowi Hudsonowi. Wprawdzie w 1895 roku w referacie opublikowanym w Wellington Philosophical Society badacz proponował wprowadzenie dwugodzinnego letniego czasu, ale miał się on tyczyć tylko pracy zmianowej w celu osiągnięcia większego dostępu do światła słonecznego.

Pomysły zmian czasu doczekały się urzeczywistnienia po wybuchu I Wojny Światowej. Dokładnie 30 kwietnia 1916 roku w Niemczech i Austro-Węgrzech przestawiono zegarki o godzinę do przodu. Natomiast 1 października 1916 roku z powrotem je cofnięto. W ślad za Niemcami poszli Brytyjczycy. Następnie 19 marca 1918 roku Kongres Stanów Zjednoczonych podzielił kraj na strefy czasowe i nakazał przestrzegania koncepcji czasu letniego w okresie wojny. Postanowienie miało skutkować zwiększeniem oszczędności paliwa wykorzystywanego do produkcji prądu. W 1966 roku po upływie wielu lat od pamiętnego wydarzenia w Stanach Zjednoczonych został uchwalony „Uniform Time Act” świadczący o możliwości posługiwania się czasem letnim w okresie pokoju.

Skupiając się na historii zmian czasu w Polsce należy zauważyć, że w okresie międzywojennym taka sytuacja zaszła tylko jeden raz w 1919 roku. Podczas II Wojny Światowej w kraju obowiązywały zmiany czasu w tych samych okresach, w których dokonywano ich w Niemczech. Po zakończeniu wojny w Polsce zmieniano czas począwszy od 1946 do 1949 roku oraz od 1957 do 1964 roku. Następnie czas zmieniany jest regularnie od 1977 roku. Wartym wskazania aspektem jest, że dopiero w 1995 roku odstąpiono od zasady zmiany czasu z letniego na zimowy w ostatnią niedzielę września, a z zimowego na letni w ostatnią niedzielę marca.

Zdecydowanie krótszą i mniej fascynującą historię ma zmiana czasu z letniego na zimowy. Najzwyczajniej jest ona odstąpieniem od czasu letniego. Jednak na terenie dawnej Czechosłowacji od 1 grudnia 1946 do 23 lutego 1947 roku ludzie przestawili zegarki o godzinę wstecz w odniesieniu do powszechnie obowiązującego czasu strefowego.

Zmiany czasu od samego początku wzbudzają kontrowersje oraz mogą inicjować dziwaczne sytuacje. Jeśli w Polsce na zmianę czasu nałożyłby się poród bliźniaków i pierwszy urodził się o 2:55 a drugi 15 minut później, to można uznać, że będzie młodszy od pierwszego, bo wynik zmiany czasu spowoduje jego przyjście na świat o godzinie 2:10.

W 1999 roku grupa zamachowców w Izraelu wysadziła się w powietrze ładunkiem wybuchowym, który otrzymała od swoich wspólników z Zachodniego Brzegu Jordanu. Zapalnik bomby był ustawiony według czasu letniego panującego na Zachodnim Brzegu Jordanu, podczas gdy w Izraelu panował już czas zimowy. Zaistniała sytuacja spowodowała wybuch ładunku o jedną godzinę za wcześnie.

Olbrzymie problemy mogą wystąpić w krajach charakteryzujących się dużym obszarem. Za doskonały przykład mogą posłużyć Stany Zjednoczone. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych na terenie stanu Iowa datę zmian czasu dyktowały władze. Jednego roku w skutek niezrozumienia doprowadzono do ogłoszenia 23 dat zmian czasu.

Obecnie zmiana czasu z zimowego na letni i z letniego na zimowy jest praktykowana w 79 krajach świata. Dwa razy w roku ponad miliard ludzi przestawia zegarki. Czas nie jest zmieniany w 159 państwach. Wprowadzenie w życie rozwiązania zmian czasu miało na celu doprowadzić do oszczędności energii elektrycznej. Poprawie miała także ulec gospodarka poprzez większe dochody z turystyki. Każdego roku pojawia się wiele wątpliwości. Ludzie nie wierzą, że zmiana czasu przyczynia się do poprawy warunków ekonomicznych krajów, które ją stosują. Polska niezależnie od zapatrywania się na zmiany czasu, nie może samodzielnie uznać o pozostawieniu zegarków w spokoju. Ograniczeniem jest członkostwo w Unii Europejskiej. Wszelkie manipulacje czasem we wszystkich krajach członkowskich należą do Parlamentu Europejskiego, a nie jak mogłoby się wydawać władz danego kraju.